John Lennon neemt de ‘Paul is dead’-hysterie op de hak

De Beatles hielden ervan om grapjes te verwerken in hun liedjes door naar andere eigen nummers te verwijzen. Dit gebeurde vooral door toedoen van John Lennon. Om de analisten die verborgen boodschappen in Beatlenummers ontwaard meenden te hebben en zo tot de slotsom gekomen waren dat Paul McCartney was overleden, op de hak te nemen componeerde hij ‘Glass Onion’, boordevol verwijzingen.

Paul is dood

In 1966 was Paul McCartney betrokken bij een auto-ongeval. Daardoor had hij een litteken aan zijn lip overgehouden zodat hij een snor liet groeien om het te maskeren. De drie andere Beatles volgden zijn voorbeeld zodat je de groep volledig besnord ziet staan op de hoes van het historische album ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ (1967). Deze LP was de rechtstreeks aanleiding tot geruchten dat McCartney in het auto-ongeval omgekomen was. De Beatles zouden deze tragische gebeurtenis door allerlei hints op de plaat aan de fans duidelijk hebben willen maken: zo zou de hoesfoto verwijzen naar zijn begrafenis met o.a. een basgitaar in bloemen en een verongelukt speelgoedautootje en zingt Lennon in ‘A Day in the Life’ o.a. “He blew his mind out in a car/He hadn't noticed that the lights had changed” (1). De verwijzingen zouden ook opduiken in andere langspelers als de dubbele witte (1968) en Abbey Road (1969) (met op de hoesfoto Paul die als enige zonder schoenen, en uit de pas het zebrapad oversteekt en een sigaret in zijn rechterhand heeft daar waar hij linkshandig was).

Absurditeiten

John Lennon was altijd een buitenbeentje. Hij hield ervan om mensen op het verkeerde been te zetten of om de grenzen van het mogelijke af te tasten. Typisch daarvoor was zijn uitspraak in de zomer van 1966 toen hij beweerde dat de Beatles populairder waren dan Jezus.

De tekst van ‘Glass Onion’, een nummer dat hij schreef voor het dubbele witte album, gaat overal en nergens over, is een opeenstapeling van absurditeiten, verlucht met een aantal verwijzingen naar andere Beatlenummers. Zo refereert hij aan ‘Strawberry Fields Forever’ (1967), ‘Lady Madonna' (1968), ‘Fixing a Hole’ (1967), ‘The Fool on the Hill’ (1967) en ‘I Am the Walrus' (1967) waarbij hij voor de ‘Paul is dead’-analisten een laatste hint geeft “The walrus was Paul”. Tegelijkertijd was dit een eerbetoon aan zijn collega omdat hij vond dat hij de Beatles een beetje verwaarloosd had na het overlijden van manager Brian Epstein in 1966 en het stoppen met touren en hij zichzelf verloren was in drugs. Daarenboven zat hij meer in zijn hoofd met Yoko Ono, zijn grote liefde. Paul was de man die de groep bijeen gehouden had en een aantal projecten was opgestart en daarvoor verdiende hij geloofd te worden. Anderzijds zette hij deze ‘opdracht aan Paul’ weer op losse schroeven door achteraf te beweren dat het gewoon een poëtische ingeving was geweest en dat hij even goed ‘de fox terriër was Paul’ had kunnen schrijven, maar hij had gekozen voor de walrus om de verwarring nog een beetje groter te maken.

Cast Iron Shore

Al lang speelde Lennon met het idee om het beeld van de Cast Iron Shore in Liverpool in een song te verwerken. Dat is een plaats in Zuid-Liverpool gelegen aan een bocht in de rivier Mersey waar oud ijzer van vergane schepen aanspoelde en waar zich ooit een ijzergieterij bevond. Het strand kleurde ooit rood vanwege de oxidatie van dat ijzer. Nu maakt het deel uit van een grote promenade langs de oever.In ‘Glass Onion’ kon hij eindelijk dat beeld verwerken en hij koppelde het aan Lady Madonna “trying to make ends meet” (2). De Ormandy Pub Band schreef een hele song rond deze Liverpoolse site die bij de plaatselijke bevolking als ‘The Cazzy’ wordt bestempeld.

De titel

Het beeld van de ui vond Lennon bijzonder geschikt: een ui kan je laag na laag pellen om uiteindelijk tot de kern te komen. De kern hier is de waarheid van het verhaal. Wie dus de tekst goed leest en begrijpt waarrond het draait zal de waarheid rond Paul McCartney uiteindelijk vinden. Bij uitbreiding: als je een tekst leest of naar een liedje luistert, zit er vaak wel iets meer in dat je op het eerste gezicht vermoedt. Grappig trouwens dat hij precies dat aspect van het schrijven wat ridiculiseert door mensen uit te dagen die in teksten vaak meer willen zien dan er eigenlijk insteekt. Een glazen ui is doorzichtig en dus ook de tekst die hij schreef, althans voor de goede lezer. Is de ui van glas dan heeft hij maar één laag en kan dus niet verder geanalyseerd worden. De interpretatie staat dus open. Lennon was niet vies van metaforen waarmee hij bewees over geen onaardig schrijftalent te beschikken. Hij gaf trouwens twee boekjes uit met absurde verhalen. Dat hij met deze glass onion al een tijdje in zijn hoofd rondliep bewijst het feit dat hij een groep, ondergebracht bij Apple, aanzette om Glass Onion als groepsnaam te kiezen. Uiteindelijk kozen ze voor Badfinger, geïnspireerd op de werktitel, ‘Bad Finger Boogie’, van het Beatlenummer ‘With a Little Help from My Friends’ van het Sgt. Pepper-album (1967).Interessant is dat een zogenaamde ‘glass onion’ ook een soort van bolvormige fles was die op schepen werd gebruikt om wijn of cognac te bewaren. Als je er doorkeek zoals bij een telescoop kreeg je een vertekend beeld te zien. Op die manier kan het dus ook een metafoor zijn voor het vertekend beeld dat sommigen krijgen van Beatlesongs.

Het einde

De originele versie van ‘Glass Onion’ werd afgesloten met een fragment uit het commentaar dat de Britse televisiecommentator Kenneth Wolstenholme leverde bij de finale van het wereldkampioenschap voetbal in 1966 en hij uitriep ‘It’s a goal!’, verwijzend naar het dubieuze doelpunt dat Geoff Hurst Engeland de titel bezorgde. Dit aparte einde werd jammer genoeg afgevoerd en vervangen door een afsluiter met violen.

(1) Hij gaf zijn geest in een auto. Hij had niet gezien dat het verkeerslicht was versprongen.
(2) Lady Madonna die de eindjes aan mekaar trachtte te knopen.