De drie levens van John Lennon
In zijn korte leven heeft John Lennon toch drie succesvolle carrières gehad. Onder invloed van de Amerikaanse rock-'n roll werd hij gebeten door het muzikale virus. Met enkele jeugdvrienden begon hij een groepje dat uitgroeide tot een van de meest invloedrijke in de muziekgeschiedenis. Maar John Lennon was veel meer dan alleen maar een Beatle.
Beatle John
Zoals bij elk beginnend popgroepje start ook dit verhaal met vier jeugdvrienden die steeds op zoek zijn naar een podium om te kunnen optreden. Het talent van John Lennon en Paul McCartney wordt al vlug opgemerkt, waardoor ze verhuizen naar Hamburg om er dagelijks te spelen. Terug in Liverpool krioelt het van nieuwe groepjes met de ‘Mersey’ sound. Bill Harry, journalist en ex-klasgenoot van John, richt het muzikale tijdschrift ‘Mersey Beat’ op. John krijgt een vaste rubriek waardoor hij zich creatief met woorden kan uiten. The Beatles (beetle – kever met een ‘a’ om the beat te benadrukken) spelen volop in The Cavern. Brian Epstein komt hen daar zoeken omdat hij veel vraag krijgt in zijn platenwinkel naar hun songs. Hij gelooft honderd procent in de vier bruisende kerels en hij tovert ze om tot een groepje dat visueel gezien mag worden.
Voor John Lennon is muziek en rock-'n roll een uitlaatklep van het individu, het ‘ik’ van de schrijver. Hij geeft zich bloot, hij uit zijn binnenwereld en schreeuwt zijn demonen de wereld in. John blijft in zijn teksten hulp vragen voor zijn innerlijke vertwijfeling, maar door de Beatlegekte hoort niemand het. Paul en John bestuiven elkaar, of beter ze dagen elkaar uit, wat hun creativiteit stimuleert. Zonder John zou Paul een té brave componist zijn en zonder Paul zou John misschien enkel een cultheld met een verslaving zijn. Muzikaal zijn het pioniers op alle fronten. The Beatles openen de grenzen voor toekomstige groepen door bijvoorbeeld allerlei klankcombinaties uit te testen. John is trouwens altijd op zoek geweest naar vernieuwing.
Twee zware klappen voor de emotionele labiele Lennon zijn enerzijds het overlijden van zijn moeder (zij werd doodgereden door een dronken automobilist) en anderzijds het plotse overlijden van de eenentwintig jarige Stuart Sutcliffe, de eerste basgitaarspeler van de Beatles. John gebruikt veel drank en pillen. Zijn onrust wordt geuit in verbale agressie, bijtend cynisme en vechtpartijen. Gelukkig heeft hij nog zijn kunst als uitlaatklep die zorgt voor het nodige evenwicht. The Beatlesmania barst los. Ze zijn jong, fris, enthousiast en grappig. Dit is juist wat het saaie, ernstige en met donkere dagen gevulde Engeland nodig heeft. Julian Lennon wordt geboren en John is razend op Cynthia, zijn eerste vrouw, omdat zij Julian in het geheim heeft laten dopen. Hij wilde zijn zoon geen enkele religie opdringen.
De psychedelische tovenaar
John en zijn tweede vrouw Yoko gaan naar Amerika met als doel dit land te veranderen. President Nixon ziet Lennon liever niet in zijn land, hij beschouwt hem als staatsgevaarlijk en laat hem voortdurend schaduwen. John is gevaarlijk omdat zijn muziek verder gaat dan entertainment. Hij roept op tot verandering en heeft een politieke boodschap. Lennon wordt als té links, té socialistisch en té communistisch gezien. In Amerika moet je immers het kapitalisme verheerlijken, anders ben je niet goed. Hij is tegen de rassenhaat in Amerika en de harde agressieve aanpak van Rockmuziek. Zijn concerten zijn eerder samenkomsten van gelijkgezinden die feesten en discussiëren. Jongeren komen samen op communistisch getinte massavergaderingen met leuzes tegen bijvoorbeeld de oorlog in Vietnam, tegen de wapenindustrie en de rassenscheiding. Dit als reactie op het kapitalisme.
De emotionele verwarring door zijn getekende jeugd blijven zorgen voor zijn agressie en druggebruik. Altijd heeft hij een sterke figuur naast hem gehad die voor evenwicht zorgde: Paul McCartney, Brian Epstein, Georges Martin en nu Yoko Ono. Zij gebruikt zijn superieure talent om haar carrière een boost te geven. Samen beleven ze een allesverterende liefde, zijn ze één wezen geworden, maar tegelijk hangt er een soort kilte tussen hen. Yoko is "Mother superior". Ze zorgt ervoor dat hij kan breken met The Beatles. Hij herademt en hij kan zich er vrijer en anoniemer bewegen omdat hij verlost is van het juk een ‘famous Beatle’ te zijn. Toch heeft deze beroemdheid er wel voor gezorgd dat zijn engagement en zijn inspiraties gezien en gehoord werden door heel de wereld.
Door de breuk met het oude kan hij de traditionele conventies overschrijden. Samen experimenteren ze met concrete geluiden, wat een deconstructie van de popmuziek is. Dankzij zijn populariteit kan hij deze kunstvorm (avant-garde) loslaten op het grote publiek met als boodschap jezelf als individu te verruimen, je geest open te stellen. Ze promoten op die manier vrede en universele liefde. Paul beseft dat hij zijn creatieve broeder moet loslaten (de song "Hey Jude" verwijst naar dit moment) zodat John en Yoko samen hun leven als kunstvorm kunnen uiten. Zo maakt John experimentele films: bijvoorbeeld vijftig minuten de glimlach van zichzelf. Ze passen in de Cobrabeweging en de Fluxusfilosofie die kunst en het dagelijks leven dichter bij elkaar wil brengen. Dit opent een brede discussie over wat kunst is, zowel binnen de kunstwereld zelf, maar ook in de ‘pop’ulaire bladen zorgt dti voor verhit gespreksvoer.
De vredesapostel
John Lennon kan gezien worden als een instinctieve barometer die perfect aanvoelde wat er leefde in de maatschappij. Hij kan de essentie van de tijdsgeest vatten als geen ander. Midden jaren zestig komt hij naar buiten met Love & Peace, wat een aankondiging is van de Flower Power, the summer of love in 1969. Hij geeft de hippiebeweging alle bouwstenen hiervoor: meditatie, dematerialisering, fysieke en geestelijke trips, maatschappijkritiek of eerder het opkomen voor een eigen mening en het teruggaan naar de natuurfilosofie.
Yoko en John roepen 1970 uit tot het Year one: het eerste jaar voor wereldvrede met hits zoals Give peace a chance en Instant karma. De existentiële angst, de onrust door zijn ongelukkige jeugd en het verlaten gevoel schreeuwt hij uit dankzij de primal scream therapie van Janov. Hij deelt zijn persoonlijke zoektocht door zijn kunst. Het is een tocht naar artistieke en emotionele onafhankelijkheid. Yoko en John springen in de bres voor heel wat onrecht. Vaak impulsief zet hij zijn schouders onder iets nieuws met als resultaat een film, een pamflet of een krachtige song zoals "Power to the people". Hij is scherp tegenover gevestigde waarden en hij geeft een hele generatie een steun doorheen zijn persoonlijke tocht. De muziek is soms wat van ondergeschikt belang geworden. Het is eerder een expressievorm : bijvoorbeeld een LP als vorm van journalistiek (Some time in New York city).
Begin jaren zeventig hebben ze heel wat juridische kopzorgen onder andere om in Amerika te mogen blijven en het hoederecht over Yoko’s dochter. Er is heel wat kritiek in de media door mensen die ze belangeloos hebben geholpen. De idealisten hebben behoefte aan rust, want ze zijn moe gestreden. Yoko creëert een afstand en beiden stappen in een nieuwe relatie. John ontspoort in drank en drugs. Zijn kamikaze alter-ego krijgt de bovenhand. Deze anderhalf jaar weg zijn van Yoko noemt hij een lost-weekend. Creatief blijft hij bezig, hij maakt zelfs twee LP’s: Rock ’n roll en Walls and bridges. Uit de teksten blijkt des te meer dat hij fundamenteel bang en existentieel eenzaam is. "Somebody, please help me!"
De dag dat hij de laatste keer op een podium staat, samen met Elton John op achtentwintig november 1974, geeft Yoko hem een witte roos als verzoeningsgebaar. In oktober 1975 voelt hij zich eindelijk vrij: hij is verlost van het contract bij EMI, hij mag in Amerika blijven en zijn tweede zoon Sean wordt geboren. Hij weigert alle nieuwe platencontracten en neemt ten volle zijn vaderrol op. Aan Yoko geeft hij volmacht over alles zodat hij niet langer meer moet vergaderen met mannen in een maatpak.
In 1980 door het beluisteren van de B52’s schrijft hij in geen tijd twaalf nieuwe songs. Yoko wringt haar eigen materiaal ertussen, maar voor Lennon is dit een sterke comeback! Hij aanvaardt zijn demonen. Door even uit de mediastorm te zijn en huisman te spelen is hij meer volwassen. Zelfzeker staat hij klaar om opnieuw de wereld toe te spreken, maar op acht december 1980 wordt er anders over beslist.
Hij belichaamde hoop op een betere wereld die met zijn overlijden plots verdwijnt. Hij kwam samen met de Kennedy’s en Martin Luther King op voor rassengelijkheid en sociale rechtvaardigheid en werd ook monddood gemaakt.
© 2012 - 2024 Druide, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
recensieThe Beatles - Let it beHet allerlaatste studio album van de Beatles verscheen op 8 mei 1970. Het album werd uitgebracht toen de band al uit elk…
Bronnen en referenties
- Lennon van Robert Van Yper, Epo, 2005