Zelf muziek schrijven: Wat je vooraf moet weten

Je eigen popmuziek schrijven/componeren en daarna opnemen, welke muzikant wil dat nou niet? Leuk, maar waar begin je als je geen band hebt of gewoonweg alles zelf wil doen? Uiteraard is een zekere technische beheersing van jouw instrument van belang, maar dat is zeker niet echt enige! Een goede componist of liedjesschrijver weet dit maar al te goed, en kan de belangrijkste muzikale principes op een creatieve wijze toepassen.

Basisaspecten

Een goed nummer kan worden gezien als een sterke combinatie tussen melodie, ritme en tekst. Daarnaast zijn zaken zoals structuur en dynamiek belangrijke elementen. Het maken van muziek begint echter allemaal met plezier (de belangrijkste drijfveer bij het maken van muziek), doorzettingsvermogen en beheersing van je instrument en/of stembanden.

Wilskracht en doelstellingen

Vooropgesteld staat dat het schrijven van muziek niet vanzelf gaat. Er komen vele disciplines bij kijken, waardoor het belangrijk is om te weten dat dit is wat je écht wil! Als je niet gepassioneerd en aandachtig aan de slag gaat met het schrijven van muziek, is de kans groot dat je na een week honderden ideeën hebt, maar dat er nog geen sprake is van een echt muziekstuk of liedje. Probeer daarom geconcentreerd te werk te gaan en je niet af te laten leiden door ideeën die voor het nummer niet van meerwaarde zijn. Het opstellen van concrete, behapbare doelstellingen kan hierbij handig zijn, zoals het stellen van een deadline voor een eigen demo, EP of album, opgedeeld in deadlines per nummer. Ook richting is belangrijk: ben je van plan solo te gaan optreden met slechts je stem en een gitaar of piano, heb je de ambitie om later een band te vinden om jouw nummers mee te spelen, of wil je überhaupt niet optreden, en gewoon lekker muziek schrijven, opnemen en uitbrengen? Het kan allemaal, maar denk er vast over na.

Weet je zeker dat je graag een eigen liedje of eigen muziek wil schrijven, en word je al enthousiast van het idee om je eigen muziek op te nemen, uit te brengen of live ter gehore te brengen? Dan zijn de onderstaande aspecten voor jou van belang.

Beheersing

Als je wil beginnen met het schrijven van je eigen muziek, is het belangrijk is om enigszins tot goed te weten waar je mee bezig bent als je muziek maakt. Bespeel je een (of meerdere) instrument(en) ter begeleiding, dan is basiskennis van akkoorden en toonladders geen overbodige luxe. Dat, en/of in ieder geval een goed paar oren dat onderscheid kan maken tussen zuiver en vals. Daarnaast is het ontzettend handig om basistechnieken onder de knie te hebben, zodat je de essentie van een liedje foutloos over kan brengen op jouw instrument. Twijfel je over je over je eigen kunnen, gaat het leerproces te langzaam of kom je steeds maar niet op het gewenste niveau, dan is het aan te raden om les te nemen. Houd er daarbij rekening mee dat een goede muziekdocent je niet alleen bestaande liedjes laat spelen c.q. zingen en je de juiste technieken leert, maar dat hij/zij je ook zoveel mogelijk leert over muziektheorie in de breedste zin van het woord. Zeker als je de ambitie hebt om zelf liedjes te gaan schrijven, is het ontzettend handig om kennis te hebben van toonladders en akkoorden. Beschik je in meer of mindere mate over deze kennis, of heb je gewoonweg 'feeling' voor het vak en een goed gehoor, dan ben je een grote stap dichterbij het zelf kunnen schrijven van muziek.

Melodie

Iedereen doet het weleens of heeft het weleens gedaan: zingen onder de douche. In badkamers is vaak een lekkere galm of 'reverb' aanwezig, waardoor je jezelf extra goed kan horen, en je stem een stuk breder klinkt dan wanneer je bijvoorbeeld op je slaapkamer zou zingen. Vaak bestaat de douchesessie uit het zingen van bestaande liedjes, maar soms ook uit het zingen van een zelfverzonnen melodie zonder vaste tekst. Je zou het misschien niet zeggen, maar die melodie kan het begin zijn van een sterk popliedje! Het is dan ook belangrijk dat je je tijdens het zingen van de melodie niet schaamt voor het gebrek aan tekst en de willekeur aan woorden die uit je mond komt. Wat je namelijk doet tijdens dit proces, is dat je een melodie aan het vormgeven bent die je later kunt vertalen naar een heuse zanglijn of instrument. Kom je onder de douche vandaan, vergeet dan niet snel jouw melodielijn vast te leggen door deze bijvoorbeeld op te nemen met je smartphone of Guitar Pro.

Ritme

De melodie is één van de basisprincipes van muziek en bepaalt voor een groot deel of een nummer wordt beschouwd als 'pakkend' of 'catchy', maar is echter niet compleet zonder ritme. Ritme in een melodielijn zegt iets over de lengte van de noten. Hoe je kan weten of de lengtes mooi 'uitkomen', hangt in de eerste instantie af van je eigen gevoel. Heb je het gevoel dat je ritme 'kloppend' is, dan is dit in veel gevallen ook zo. Ditzelfde geldt natuurlijk voor de melodie; met een goed muzikaal gehoor weet je onbewust vaak of de tonen die je zingt binnen een bepaalde toonladder vallen, zonder dat je hiervoor theoretische kennis hoeft te hebben. Een veelgebruikt ritme of 'maatsoort' in de popmuziek is de vierkwartsmaat. Dit houdt in dat het nummer is op te delen in groepjes van 4 tellen, waardoor melodieën zich bijvoorbeeld gaan herhalen of veranderen na 4, 8, 12 of 16 tellen. Door mee te klappen en in je hoofd mee te tellen met de melodie die je zingt, kan je horen of jouw melodie goed uitkomt binnen de vierkwartsmaat. Heb je moeite met het bovenstaande, dan kan het zijn dat je nog niet voldoende beheersing hebt in je eigen instrument of zang. Het is dan ook aan te raden om op les te gaan bij een goede muziekdocent. Ook wil het bekijken van YouTube-video's helpen met het begrijpen van deze materie!

Tip: probeer in een vierkwartsmaat mee te klappen op de tweede en vierde tel van de maat; dit klinkt vaak lekkerder in het gehoor dan een klap op elke tel. Meeklappen op de eerste en de derde tel wordt in de popmuziek doorgaans zelfs beschouwd als 'fout' of zelfs vervelend (uitzondering daargelaten). Probeer het zelf ook eens en ondervind het verschil!

Ben je gevorderd op ritmisch gebied en kan je de vierkwartsmaat en de driekwartsmaat (zoals de wals) dromen? Dan kan je variëren en experimenteren met andere, eventueel ongebruikelijke maatsoorten, waardoor je jouw muziek misschien nét iets interessanter kan maken. Goede voorbeelden die je tegen kan komen in de jazz- en rockmuziek is de 7/8e maatsoort, zoals te horen is in Them Bones van Alice in Chains.

Tekst en zang

Hoewel je mensen al echt kan raken door middel van een melodie en ritme alleen (denk bijvoorbeeld aan een symfonieorkest), kan de tekst van een nummer een extra betekenisvolle laag zijn. Teksten maken of een liedje bijvoorbeeld een echt liefdesliedje, 'breakup-song' of protestlied. Zang en teksten maken de muziek daarnaast doorgaans persoonlijker en intiemer. Je geeft jezelf als zanger dan ook meer bloot dan bijvoorbeeld de gitarist. Gebruik deze kansen als zanger(es) en probeer de luisteraar met jouw poëzie te veroveren! Overtuigende teksten, mits gezongen op een een natuurlijke manier die aansluit op jouw stem en de muziek, kunnen een liedje tot een hoger niveau tillen. Ook hier is beheersing een belangrijk aspect; een nummer met valse of aritmische zang heeft in de popmuziek doorgaans niet veel potentie om door te breken! Laat je echter niet ontmoedigen, want studies hebben aangetoond dat iedereen kan leren zingen!

Tip: soms is het nodig om de grondtoon van een liedje aan te passen op de zang. Het kan namelijk zijn dat de geschreven instrumenten te hoog of te laag zijn voor het bereik van de zanger(es).

Rijmen wordt vaak gebruikt om de 'catchiness' van het nummer te verbeteren, maar is geen vereiste voor een goed nummer. Het belangrijkste is dat de tekst lekker door het nummer 'vloeit' op ritmisch en melodisch vlak, en dat de teksten goed verstaanbaar zijn. Een betekenisvolle tekst is overigens ook geen vereiste; zo zijn er legio popnummers met simplistische teksten met weinig tot geen betekenis.

Lees verder

• Zelf muziek schrijven: Componeren met Guitar Pro
• Zelf muziek schrijven: Hoe begin je een nummer?
• Zelf muziek schrijven: Structuur en dynamiek