Zelf muziek schrijven: Hoe begin je een nummer?

Je eigen popmuziek schrijven/componeren en daarna opnemen, welke muzikant wil dat nou niet? Leuk, maar waar begin je als je geen band hebt of gewoonweg alles zelf wil doen? Vraag het een aantal muzikanten en iedereen zal anders antwoorden. Desalniettemin bestaan er wel degelijk richtlijnen en technieken die gebruikt kunnen worden tijdens het schrijfproces, zo kun je bijvoorbeeld gewoon gaan zingen onder de douche.

Stap 1: Er is geen stap 1

Het mooie van creatieve processen zoals het schrijven van muziek, is dat er geen uitgeschreven stappenplan bestaat dat jou hierin begeleidt. Het hangt geheel af van jouw eigen vakmanschap, inspiratie en creativiteit. Kortom; waar ligt jouw sterke kracht en wat vind je leuk om te doen? Zingen? Teksten schrijven? Of toch het bespelen van een instrument? Probeer je te focussen op jouw kracht en laat je gevoel het werk doen. In sommige gevallen helpt het om gewoon met je gitaar te zitten en te spelen, terwijl het in andere gevallen werkt als je eerst gaat nadenken en een doel stelt. Een doelstelling geeft richting aan het nummer, en is te bereiken door jezelf bijvoorbeeld af te vragen welke emoties je wil oproepen met het nummer en de tekst. Vaak worden deze doelen gesteld als er al een tekst is geschreven, en er muziek bij bedacht moet worden.

Onder de douche

De basis van een liedje kan onder andere tot stand komen door simpelweg (willekeurige) woorden te zingen of te neuriën. Dit kan bijvoorbeeld heel goed onder de douche omdat daar een natuurlijke galm aanwezig is, maar natuurlijk ook op andere plekken waar je ongegeneerd je volume in de strijd kan gooien. Je zou het misschien niet zeggen, maar dit is een heel natuurlijke manier van muziek maken; je maakt immers muziek puur op basis van wat er op dat moment in je hoofd opkomt. Vaak resulteert het zingen of neuriën in de melodielijn voor de zang (ook wel 'zanglijn' genoemd), maar dit hoeft niet per se. Het is goed om hierbij out of the box te denken, en na te gaan welk instrument invulling kan geven aan de verzonnen melodielijn. Veelgebruikte popinstrumenten zijn bijvoorbeeld de bas, gitaar, piano, orgel of synthesizer.

Tip 1: houd tijdens dit proces een geluidsrecorder (op je smartphone) bij de hand. Zo kun je je melodie nooit vergeten, en kan je terugluisteren of de melodielijn wel écht lekker catchy is, of dat ie toch nog wat aanpassingen nodig heeft.

Tip 2: gebruik een componeerprogramma zoals Guitar Pro om, zonder instrument te hoeven bespelen, gemakkelijk direct terug te luisteren hoe jouw melodielijnen ongeveer klinken als deze gespeeld worden door instrumenten. Deze software beschikt tevens over de mogelijkheid percussie-instrumenten en geluidseffecten toe te voegen, zodat je een hele compositie uit kan bouwen, zonder daarvoor een instrument nodig te hebben.

Met een melodie-instrument

Een traditionele manier om muziek te schrijven, is door middel van het gebruik van een instrument. Veelgebruikte instrumenten hierbij zijn de piano en de gitaar of ukelele, omdat het met deze instrumenten mogelijk is om akkoorden te spelen. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om het nummer alleen te laten bestaan uit piano of gitaar, maar in de popmuziek is het gebruikelijker dat een nummer bestaat uit meerdere lagen waarbij vooral zang een grote rol speelt. Ook hier zijn meerdere mogelijkheden: je kan gewoonweg gaan spelen en een lekkere 'akkoordprogressie' of 'riff' gaan uitbouwen, maar je kunt ook eerst nagaan waar je heen wil met het nummer; wordt het bijvoorbeeld een langzame ballade of hardrocknummer? Het kan bijvoorbeeld zijn dat je al een tekst hebt klaarliggen, en dat je op zoek bent naar muziek die aansluit op deze tekst. Maak een overweging waarin je bepaalt hoe belangrijk jouw begeleidende instrument is voor het nummer, zo speelt de gitaar in menig popliedje soms alleen een paar akkoorden, en is het de zanglijn die het liedje sterk en 'poppy' maakt. In dat geval is het handig om de gitaar niet teveel te laten spelen. In de rockmuziek hebben gitaren doorgaans een veel grotere rol, waardoor je wel moet oppassen of er nog ruimte overblijft voor de zang. Jimi Hendrix, een voorbeeld voor velen, kon deze twee heel knap combineren door zijn zang en zijn gitaar als het ware om de beurt te laten horen. Kortom, ga zelf na wat jij in je nummer wil hebben; ligt de focus op de zang, meer op de instrumenten of krijgen zij beide een plek op de voorgrond?

Akkoordprogressie

Bij het schrijven van liedjes staat een sterke akkoordvolgorde of 'akkoordprogressie' centraal. Een veelgebruikte progressie is de I-V-vi-IV progressie zoals bijvoorbeeld G-D-Em-C. In dit geval is I (Em) de 'grondtoon'. Er zijn echter ook liedjes die slechts 1 of 2 akkoorden bevatten, zoals Coconut van Harry Nilsson. Voel je vrij om hierin je eigen stijl toe te passen en je creativiteit de vrije loop te laten! In de muziek móet gelukkig niets en mág alles.

Grondtoon

De grondtoon is de toon of het akkoord waar het muziekstuk omheen is gebouwd. Vaak is dit afgestemd op de wensen van de zanger(es), aangezien deze vaak een sterke voorkeur heeft voor een bepaalde toonsoort omwille van zijn of haar bereik. Simpel gezegd: is D te hoog voor de zanger(es), probeer het liedje dan vanuit C te spelen!

Riff

Een riff is een herhalend ritmisch en melodisch 'motief' of 'loopje' op een instrument. Vaak duurt deze niet lang en kan onderdeel zijn van alle onderdelen in de nummerstructuur zoals de intro, couplet en refrein. Voorbeelden of inspiratie nodig? Bekijk dan de top 10 beste gitaarriffs volgens WatchMojo.com.

Tip: houd er rekening mee dat in deze methode, de uiteindelijke zanglijn over de akkoorden of een riff wordt bedacht, waardoor er dus mogelijk minder vrijheid is om in de zanglijn te variëren dan wanneer er geen begeleiding zou zijn. Vrijheid die je onder de spreekwoordelijke douche, zonder muzikale begeleiding, wél hebt. Een sterke progressie of goed riff kan er echter ook aan bijdragen dat je juist inspiratie krijgt voor een zanglijn! Ga na wat voor jou goed werkt en waar jij je goed bij voelt.

Door te trommelen of drummen

Het schrijven van muziek hoeft natuurlijk niet per se met een melodie of akkoorden te beginnen. Richt jij je het liefst op de dansbaarheid van een nummer, of ben jij van nature iemand die zich genoodzaakt voelt te trommelen op alles wat los en vast zit? Dan is het opbouwen van een liedje vanuit een ritmische benadering misschien meer voor jou weggelegd. Door te beginnen met het uitwerken van een sterke 'groove' of 'beat' kan je een nummer al catchy maken vóórdat er een melodie in zit. Een goed voorbeeld van sterke catchy ritmes zijn onder andere te vinden in het funk- en soulgenre met artiesten als James Brown en the Meters. Een voordeel van deze methode is dat je relatief eenvoudig over de beat mee kan zingen, zonder al 'beperkt' te zijn door een begeleidend melodie-instrument.

Samenbrengen en uitbouwen

Een nummer is pas een nummer als alle lagen op elkaar aansluiten. Ben je dus bijvoorbeeld begonnen met een zanglijn, zorg dan dat er een passende begeleidende partij en eventueel beat onder komt. Het kan hierbij voorkomen dat de partijen nog iets aangepast moeten worden of dat de grondtoon aangepast moet worden voor de zang. Heb je nu een sterk (gelaagd) stukje muziek als basis die je verder uit wil werken? Dan is het handig om je te verdiepen in nummerstructuur en dynamiek.

Lees verder

• Zelf muziek schrijven: Componeren met Guitar Pro
• Zelf muziek schrijven: Wat je vooraf moet weten
• Zelf muziek schrijven: Structuur en dynamiek