Sidney Poitier: baanbrekende Amerikaanse filmster

Sidney Poitier wordt geboren in 1927 in Miami, maar groeit op op de Bahama's. Al op zestienjarige leeftijd verhuist de jonge Poitier naar New York. Waar hij eerst een reeks baantjes heeft als afwasser en nog kort het Amerikaanse leger in gaat, maakt hij later kennis met de filmwereld. In 1950 is hij te zien in zijn eerste film 'No Way Out'. Poitier heeft een aantal baanbrekende rollen gespeeld en wint in 1963 als eerste Afro-Amerikaanse acteur een Oscar in de categorie 'Best Actor'. Sidney Poitier weet zijn naam te vestigen in Hollywood. Na zijn carrière op het witte doek richt hij zich op andere zaken, zo is hij de Bahamaanse ambassadeur van Japan en werkzaam voor UNESCO. Anno 2021 was Sidney Poitier de oudste nog levende filmster uit Hollywood die een Oscar won voor ‘Best Actor’. Op 7 januari 2022 komt naar buiten dat de acteur op 94-jarige leeftijd is overleden.

Inhoud

• Hoe Sidney Poitier opgroeide
• Eerste stappen in de filmwereld
• Hollywood
• Baanbrekend, maar toch kritiek
• Werkzaamheden naast het witte doek

Hoe Sidney Poitier opgroeide

Sidney Poitier ziet het levenslicht op 20 februari 1927 in Miami. Hoewel zijn familie afkomstig is van de Bahama’s vergaart Sidney door zijn geboorte in Miami het Amerikaanse staatsburgerschap. Poitier groeit dan ook op op deze eilandengroep. De familie Poitier is via het slavernijverleden in deze regionen terecht gekomen. Zijn ouders zijn tomatenboeren op Cat Island en Sidney is de jongste van de zeven kinderen die zij krijgen. Regelmatig reizen Evelyn en Reginald Portier naar Miami om daar hun producten te verkopen. Tijdens één van deze reizen wordt Sidney onverwacht twee maanden te vroeg geboren. Tot het tiende levensjaar van Sidney woont de familie Portier op Cat Island, waarna zij verhuizen naar de stad Nassau die eveneens gelegen is op de Bahama’s. Hier maakt de jonge Sidney kennis met de moderne wereld. Zo komt hij voor het eerst oog in oog te staan met de auto en ziet hij voor het eerst bewegende beelden, ofwel film.

Op zestienjarige leeftijd verlaat Sidney Poitier de Bahama’s en vestigt de jongeman zich in New York City. Hier heeft hij een reeks aan baantjes als afwasser en dit is eveneens de periode dat Sidney leert lezen. De jonge Bahamaan heeft namelijk geen onderwijs genoten. In november 1943, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, meldt Sidney zich aan bij het leger. Hij wordt aangenomen doordat hij liegt over zijn leeftijd en wordt getraind om te werken met psychiatrische patiënten in het ‘Veteran’s Administration’ ziekenhuis. Portier schrikt ervan hoe het ziekenhuis zijn patiënten behandelt en hij pretendeert zelf een psychische aandoening te hebben om ontslag te kunnen krijgen. Nadat hij het leger heeft verlaten gaat Sidney weer aan de slag als afwasser, totdat hij kennismaakt met het theater.

Eerste stappen in de filmwereld

Vlak na zijn avontuur bij het Amerikaanse leger doet Sidney Poitier auditie voor het ‘North American Negro Theater’. De auditie is succesvol en Portier weet een plek in het gezelschap te bemachtigen. Van zwarte acteurs werd indertijd verwacht dat zij beschikten over een mooie zangstem, maar zingen was helaas niet aan Sidney besteed. Zijn optredens kunnen het publiek niet bekoren. Vastbesloten om zijn carrière op het toneel tot een succes te maken besluit Portier zich de hierop volgende zes maanden volledig te storten op het verfijnen van zijn acteervaardigheden en zich te ontdoen van zijn Bahamaanse accent.

Bij zijn tweede poging op het toneel werpt zijn harde werk zijn vruchten af en krijgt hij een hoofdrol in de Broadwayproductie ‘Lysistrata’. Hoewel de productie op zijn zachtst gezegd geen succes is, krijgt Sidney hierna wel meer rollen aangeboden. In 1950 is hij voor het eerst te zien in een film, genaamd ‘No Way Out’. In de film speelt hij een dokter en ‘No Way Out’ leidt ertoe dat Poitier ook in de filmwereld opgemerkt wordt. Sidney Poitier krijgt steeds meer rollen aangeboden die aanzienlijk interessanter en prominenter zijn dan rollen van de meeste Afro-Amerikaanse acteurs in die tijd. Hij doorbreekt hiermee voorheen ondoordringbare barrières voor zwarte acteurs in Hollywood. In 1951 reist Poitier af naar Zuid-Afrika waar de opnames voor de film ‘Cry, the Beloved Country’ plaatsvinden.

Hollywood

De doorbraak van Sidney Poitier bij het grote publiek volgt in 1955 als hij een rol vertolkt in de film ‘Blackboard Jungle’. Dit is een film over leraren op een interraciale binnenstadschool waarin Sidney één van de studenten speelt. Poitier weet hiermee definitief zijn naam te vestigen in Hollywood. In 1958 is hij naast de populaire Amerikaanse acteur Tony Curtis te zien in de rolprent ‘The Defiant Ones’ waarin Poitier en Curtis de hoofdrollen vertolken. De film is een groot succes en levert beide acteurs diverse nominaties voor de Academy Awards, beter bekend als de Oscars, op. De twee zijn onder andere genomineerd in de categorie ‘Best Actor’ en hiermee is Sidney Poitier de eerste zwarte acteur ooit die in deze categorie kans maakt op een Oscar. Geen van beiden weet echter het beeldje mee naar huis te nemen. In 1963 is het voor Sidney Poitier wel zover, hij wint een Oscar in de categorie ‘Best Actor’ voor zijn hoofdrol in ‘Lilies of the Field’. Hij is hiermee de eerste zwarte acteur die de Oscar in deze categorie in de wacht weet te slepen.

Baanbrekend, maar toch kritiek

Het jaar 1967 was een zeer succesvol jaar voor Sidney Poitier. De acteur is te zien in drie succesvolle films, ‘Guess Who’s Coming to Dinner’, ‘To Sir, with Love’ en ‘In the Heat of the Night’. In ‘In the Heat of the Night’ speelt Poitier detective Virgil Tibbs en de film zal nog twee vervolgfilms krijgen, ‘They Call Me Mister Tibbs!’ in 1970 en ‘The Organization’ in 1971. Ook ‘Guess Who’s Coming to Dinner’ was een belangrijke film in het oeuvre van Poitier. In deze film speelde hij een zwarte man die verloofd is met een blanke vrouw en het verhaal gaf een baanbrekende kijk op het interraciale huwelijk. In de rolprent is de eerste kus tussen een zwarte man en witte vrouw op het filmdoek te zien. Inmiddels kan de succesvolle acteur niet alleen meer lof oogsten, maar moet hij ook kritiek ontvangen. Sidney Poitier wordt bekritiseerd omdat hij wordt getypecast als te geïdealiseerde Afro-Amerikaanse personages, die geen misstappen begaan.

Poitier is zich bewust van dit patroon, maar bevindt zich in tweestrijd. Aan de ene kant stond de acteur open voor meer gevarieerde rollen echter voelde hij zich ook verplicht om met zijn invulling van personages de oude stereotypes rondom Afro-Amerikanen te verdrijven. Indertijd was Sidney Poitier de enige acteur in Hollywood met Afrikaanse afkomst die gecast werd voor hoofdrollen. De kritieken zijn niet lichtzinnig en de acteur besluit een tijdje uit de schijnwerpers te stappen en zich terug te trekken op de Bahama’s. Hoewel Poitier nog in diverse rollen op het witte doek verschijnt is het hoogtepunt van zijn acteercarrière na de jaren zeventig voorbij. In 1974 wordt hij benoemd tot ‘Knight Commander of the British Empire’, de Bahama’s zijn namelijk onderdeel van de Britse ‘Commonwealth’, en Poitier zou hierdoor de titel ‘Sir’ kunnen gebruik echter kiest de acteur ervoor dit niet te doen.

Werkzaamheden naast het witte doek

Naast zijn acteerwerk heeft Sidney Portier zich ook toegelegd op het werk als regisseur. Hij regisseerde diverse films waarvan de komedie ‘Stir Crazy’ uit 1980 de meest succesvolle was. Zijn debuut als regisseur maakte hij in 1972 met de western-film ‘Buck and the Preacher’ waarin Portier tevens in acteerde. Sidney Portier werkt als regisseur meerdere malen samen met Bill Cosby, onder andere in de films ‘Uptown Saturday Night’ en ‘Ghost Dad’. ‘Ghost Dad’ is tevens de laatste film die hij regisseert en dateert uit 1990. In de jaren negentig komt zijn acteercarrière ook op een laag pitje te staan en gaat Portier zich verdiepen in andere zaken.

Poitier schrijft drie boeken over zijn memorabele leven, genaamd ‘This Life’ uit 1980, ‘The Measure of a Man’ (2000) en ‘Life Beyond Measure: Letters to My Great-Granddaughter’ (2008). Van 1995 tot 2003 was hij lid van de raad van bestuur van ‘The Walt Disney Company’. In april 1997 wordt hij benoemd tot ambassadeur van de Bahama’s in Japan, een positie die hij aanhoudt tot 2007. In diezelfde periode, van 2002 tot 2007, is hij ook werkzaam voor UNESCO, een organisatie van de Verenigde Naties. Zijn laatste Oscar wint Sidney Poitier in 2002 als hij de ‘Honorary Academy Award’ voor zijn bijdrage aan de Amerikaanse filmindustrie in ontvangst mag nemen. In 2009 ontvangt Poitier de ‘Presidential Medal of Freedom’ uit handen van president Barack Obama. Dit is de hoogste onderscheiding die aan burgers in de Verenigde Staten toegekend kan worden. Op 7 januari 2022 overlijdt Sidney Poitier op 94-jarige leeftijd.