Renaissancecomponist Cypriano de Rore

De renaissance was een periode met nieuwe bloei voor de kunsten. Veel renaissancecomponisten die in de Nederlanden waren geboren, vertrokken naar Italië om ofwel inspiratie op te doen, ofwel voor een glanzende carrière. Ook de in Ronse geboren Cypriano de Rore volgde dat pad. We gaan wat dieper in op Cyriano de Rore.

Cypriano de Rore

Waarschijnlijk werd Cypriano de Rore geboren in 1515 of 1516, en ook waarschijnlijk in Ronse, in de Habsburgse Nederlanden, tegenwoordig België. Zijn naam Cypriano werd ook geschreven als Cypriaan, Cipriano of Cyprien. In dit tijdvak was het nog niet, zoals tegenwoordig, gebruikelijk om alles van iedereen te archiveren, dus het is niet verwonderlijk dat we eigenlijk zo goed als niets weten van zijn jeugd. Het is mogelijk dat De Rore zijn muzikale opleiding in Antwerpen kreeg, maar er zijn ook andere scenario's mogelijk. Omdat De Rore waarschijnlijk uit een welgestelde familie stamde, zijn er wellicht banden geweest met hoge edelen, zoals Margaretha van Parma. Deze vertrok in 1530 naar Napels voor haar huwelijk en het is mogelijk De Rore in haar gevolg meetrok. Hoewel lang gedacht is dat er sprake was van een vervolgopleiding bij Adriaan Willaert in de San-Marcobasiliek in Venetië, is ook hiervan weinig bewijs teruggevonden.

Italië

Hoewel we dus van zijn jeugd weinig weten, zijn er gelukkig toch wat gegevens overgebleven. In 1542 dook hij op in Brescia, waar hij vermoedelijk aan het werk bleef tot 1546. Omdat hij in deze periode ook als componist bekender werd, zijn er vanaf deze periode meer gegevens over De Rore bekend. In deze periode schreef hij madrigalen, die goed werden ontvangen. Ook kwamen er twee bundels met motetten.

Ferrrara

In 1546 of 1547 kwam Cypriano de Rore in dienst van hertog Ercole II d'Este in Ferrara. Hij had hier een aanstelling als zangmeester. Hier had hij ook leerlingen, die ook later bekend zouden worden. Rore bleef hier aan het werk tot 1558 of 1559, toen hij terugging naar de Nederlanden voor een bezoek aan zijn ouders. In 1559 stierf hertog Ercole II en deze werd opgevolgd door hertog Alfonso. Cypriano de Rore bood Alfonso zijn diensten aan, maar dit werd geweigerd, de hertog had al een ander op het oog.

Margaretha van Parma

Van 1560 tot 1563 werkte Cypriano de Rore opnieuw in de Nederlanden, aan het hof van landvoogdes Margaretha van Parma in Brussel. Margaretha was in die periode gehuwd met hertog Ottavio Farnese in Parma. Cypriano verrichtte zijn diensten voor beiden en had dus zijn werkveld niet alleen in Brussel, maar ook in Parma.

Venetië of Parma?

In Venetië was Adriaan Willaert de beroemde kapelmeester van de San Marcobasiliek. Toen deze in 1563 stierf werd Cypriano de Rore diens opvolger. Hij is hier niet lang gebleven, want al een jaar later, in 1564 vertrok Rore hier weer, om terug te keren naar Parma. Hier werd hij hofkapelmeester, maar stierf al in 1565. Hij werd begraven in de dom van Parma.

Muziek

De Rore werd in zijn werk geïnspireerd door het werk van Josquin Desprez. Technieken die De Rore ontwikkelde, hadden de stijl van Josquin vaak als startpunt. Het allerbekendst is De Rore om zijn Italiaanse madrigalen. Een madrigaal is een overwegend vocale muziekvorm, die in tegenstelling tot vroegere muziek, niet geschreven werd in het Latijn, maar in de landstaal. Omdat de madrigalen vooral in Italië werden geschreven, dus in het Italiaans. De Rore schreef tussen 1542 en 1565 een tiental bundels met madrigalen, in totaal 120 stuks. Er werden er ook los uitgegeven. De madrigalen zijn over het algemeen vier- of vijfstemmig en wat ernstiger van aard dan madrigalen van madrigaalcomponisten van de vorige generatie.

Technieken

Cypriano de Rore maakte gebruik van het contrapunt, het verband tussen meerdere stemmen, en gebruikte imitatie- en canontechnieken. Dat houdt in, dat diverse thema's steeds in andere stempartijen terugkomen. Dat hoeft niet altijd precies hetzelfde te zijn. De wijze waarop Cypriano de chromatiek toepaste heeft op de componisten na hem duidelijk invloed gehad.

Overige muziek

Naast de madrigalen componeerde Cypriano de Rore ook geestelijke muziek, missen en motetten. Er zijn ongeveer 80 motetten bekende van de Rore, een vijftal missen en een aantal psalmen. Er is zelfs een zetting van de Johannes-Passion. Bijzonder is ook dat er een aantal wereldlijke motetten zijn, die geschreven zijn in het Latijn, wat toch de taal van de kerk was.

Lees verder

• Renaissancecomponist Adriaan Willaert
• Renaissancecomponist: Josquin Des Prez
• Renaissancecomponist Johannes Ockeghem
• Renaissancecomponist Philippe de Monte
• Renaissancecomponist Jacobus Clemens non Papa