Renaissancecomponist: Josquin Des Prez

De renaissance is een cultuurperiode die vooral geplaatst wordt in de vijftiende en zestiende eeuw. De renaissancecomponist Josquin Des Prez was een belangrijke vertegenwoordiger van een nieuwe muziekstijl. Belangrijk voor hem was de verbondenheid van tekst en muziek. Muziek werd geschreven met de tekst als uitgangspunt.

Josquin Des Prez

De Franstalige zanger en componist Josquin Des Prez werd rond 1455 geboren, vermoedelijk oostelijk van de de stad Doornik, in de Habsburgse Nederlanden, tegenwoordig België. De volledige naam was Jossequin Lebloitte, dit Desprez. Dit werd verkort tot Josquin Des Prez. De achternaam Des Prez werd ook wel gespeld als Desprez, Després of Des Prés. De voornaam Josquin is afgeleid van het Vlaamse Josken. Op jonge leeftijd was hij naar alle waarschijnlijkheid koorzanger of misdienaar (of beide) in Kamerijk.

Aan het hof

De eerste officiële registratie van Josquin Des Prez is terug te vinden in de periode 1475-1478. In deze periode was Josquin aangesteld aan het hof van hertog René I van Anjou. Hij is waarschijnlijk tot het overlijden van René I van Anjou in 1480 als zanger aan het hof actief geweest.

In Italië

Na 1480 vertrok Josquin naar Italië, waar hij in Milaan bij het vorstenhuis Sforza ging werken. Leonardo da Vinci, die bij hetzelfde vorstenhuis werkte, maakte een portret van hem. Van 1489 tot 1495 is Josquin lid geweest van de pauselijke hofkapel in Rome.

In Frankrijk

Na de Italiaanse periode is Josquin als zanger in Parijs gaan werken als zanger aan de Sainte Chapelle. Wanneer hij daar begonnen is, is niet meer helemaal duidelijk. Deze Franse periode zou duren tot 1503, toen hij vertrok naar het hof van de Italiaanse hertog Ercole d'Este in Ferrara, om kapelmeester te worden. Daar bleef hij niet lang, in 1504 brak de pest uit en Josquin keerde terug naar Frankrijk, waar hij, dank zij hertog Philips de Schone van Bourgondië, benoemd werd tot kanunnik van de Notre-Dame, waar hij in een leidinggevende rol terecht kwam. Er is van de laatste jaren van Josquin niet zoveel bekend, hij overleed op 27 augustus 1521.

Tekst als uitgangspunt

Was de tekst bij vroegere componisten ondergeschikt aan de muziek, bij Josquin verandert dat. Hij vond dat de tekst het uitgangspunt moet zijn voor de composities. Door bij het componeren de tekst het uitgangspunt te maken van de muzikale zinnen, kan de tekst beter tot zijn recht komen. Hierdoor wordt voor het publiek te tekst beter te verstaan. Om die reden paste Josquin volledige vierstemmigheid dan ook liever niet toe.

Harmonie

Josquin paste in zijn composities samenklanken toe, die door veel latere componisten werd overgenomen. Zijn indeling was gebaseerd op opeenvolgende trappen:

• Akkoord gebaseerd op de vijfde toon van de toonladder waarin het stuk staat, en het akkoord gebaseerd op de eerste toon: V-I.
• Zo ook akkoorden gebaseerd op de vierde, vijfde en eerste toon van de toonladder: IV – V – I

Je zou kunnen zeggen dat Josquin hiermee de toon zette...

Muziek

Josquin Des Prez heeft een groot aantal muziekstukken nagelaten. Hij schreef motetten, missen en chansons.

• Motet: compositie, die vooral door zangers wordt uitgevoerd. Er zijn van Josquin 56 motetten beken.
• Mis: gebeden van de Rooms-Katholieke eredienst die op muziek zijn gezet en worden gezongen. Er zijn van Josquin 18 missen bekend, en nog eens 7 fragmenten van missen.
• Chansons: lied. Van Josquin kennen we 66 chansons.
• De teksten van de motetten en missen zijn in het latijn, de teksten van de chansons veelal in het Frans.

De grootste Belg

In 2005 kon België kiezen wie De Grootste Belg was geweest. Josquin Des Prez was één van de kanshebbers, maar hij bleef net buiten de nominatielijst.

Lees verder

• Renaissancecomponist Guillaume Dufay
• Renaissancecomponist Jacobus Clemens non Papa
• Renaissancecomponist Adriaan Willaert
• Renaissancecomponist Orlando di Lasso
• Renaissancecomponist Giovanni Pierluigi da Palestrina