Renaissancecomponist Orlando di Lasso

Een van de allerproductiefste componisten van de renaissance, een periode ongeveer tussen 1400 en 1600, eigenlijk van alle tijden, was Orlando di Lasso. Hoewel zijn naam anders doet vermoeden: Orlando di Lasso was geen Italiaan. Zijn oorsprong lag heel wat dichterbij, de Habsburgse Nederlanden. Wie was hij dan wel?

Raoul de Lâtre

In 1532 werd in Bergen (Mons) in de Habsburgse Nederlanden Raoul de Lâtre geboren. Hij was later ook bekend onder andere namen: Orlandus Lassus, Roland de Lassus, Roland de Lâtre of Orlando di Lasso. Andere schrijfwijzen van de naam zijn nog mogelijk. Vanwege de invloed die de Italiaanse Renaissance in Europa had, is de Italiaans klinkende naam Orlando di Lasso wellicht verklaarbaar. Ook spelen de eerste schreden op zijn loopbaan hier wellicht een rol. De jonge Raoul de Lâtre was in zijn geboorteplaats Bergen (Mons), tegenwoordig hoofdstad van de provincie Henegouwen, koorknaap in de Sint-Nicolaaskerk.

Orlando di Lasso

Toen de vice-koning van Sicilië tijdens een bezoek aan Bergen de jonge Raoul in de Sint Nicolaaskerk had horen zingen, raakte hij overtuigd van het talent van de jongen. Hij overtuigde hem en zijn ouders, dat zijn kansen in Italië lagen. Na lang wikken en wegen gaven de ouders toestemming. De jonge Raoul vertrok daarop naar Italië, waar hij bekend werd onder de naam Orlando di Lasso. Toen de jonge Orlando volwassen werd en de baard in de keel kreeg, kon hij in Parijs aan de slag.

Rondreizen

Het talent van Orlando werd alom herkend en erkend. In 1553, toen Orlando 21 jaar was, kreeg hij al een aanstelling als kapelmeester van de Sint Jan van Lateranen, in Rome. Hij bleef er niet lang, en besloot tot een rondreis door Frankrijk en Engeland. Op zijn reis maakte hij kennis met muziek en muziektradities in allerlei streken. Uiteindelijk kwam hij in 1555 in Antwerpen terecht. Zijn eerste vierstemmige madrigalen werden hier door uitgever Tielman Susato gepubliceerd.

München

Hertog Albrecht V benoemde Orlando di Lasso in 1556 als lid van de hofkapel aan zijn hof in München. Vier jaar later werd Orlando de leider van deze hofkapel, een functie die hij tot zijn overlijden op 14 juni 1594, ook in München, zou vasthouden. Dat betekent natuurlijk ook, dat Orlando di Lasso het overgrote deel van zijn muzikale loopbaan in München heeft doorgemaakt.

Beroemd

Al in zijn eigen tijd werd Orlando di Lasso geroemd. Collega-componisten erkenden zijn talent, de wijze waarop hij zijn motetten schreef was onnavolgbaar. Hij werd zelfs aangeduid met bijnamen als Vorst der muziek en Belgische Orpheus.

Productie

Orlando di Lasso liet ons een enorme productie na. Hij was wellicht een van de meest productieve componisten die bestaan hebben. Zo schreef hij bijvoorbeeld:

• 53 vier- tot achtstemmige missen
• 1250 twee- tot twaalfstemmige motetten, requiems, madrigalen, chansons, koorliederen.

Orlando di Lasso noemt in het voorwoord van zijn bundel met Duitse liederen ook andere wereldlijke liederen is het Frans, Italiaans, Duits en Nederlands. Helaas zijn de laatste verloren gegaan, maar ook zonder de Nederlandse liederen is de hoeveelheid werken enorm. In totaal staan meer dan 2000 geestelijke en wereldlijke composities op zijn naam.

Kenmerken

Alle facetten van de polyfone traditie, die door de meeste componisten uit de Nederlanden werd gevolgd, kwamen bij di Lasso aan bod. Bewogenheid en gevoeligheid zijn kenmerken van zijn werk. Onder polyfoon werk verstaan we meerstemmig werk, waarbij meerdere melodieën tegelijk in gelijkwaardige rollen aan bod komen, al of niet door verschillende stemmen. Gelukkig is veel van het werk van Orlando di Lasso bewaard gebleven, niet alleen in handschriften, maar ook omdat veel van zijn werk is gedrukt.

De grootste Belg

Bij de Vlaamse editie van de verkiezing van De Grootste Belg, in 2005, eindigde Orlando di Lasso op de 76 plaats.

Lees verder

• Renaissancecomponist Adriaan Willaert
• Renaissancecomponist Guillaume Dufay
• Renaissancecomponist Jacobus Clemens non Papa
• Renaissancecomponist: Josquin Des Prez
• Renaissancecomponist Giovanni Pierluigi da Palestrina