Renaissancecomponist Hans Leo Hassler

Hans Leo Hassler was een componist, die in de late renaissance leefde en werkte. Zijn werk verbond de Duitse en Italiaanse chansonstijlen met elkaar. Hassler was een van de belangrijkste Duitse renaissancecomponisten, die veel prachtig werk heeft achtergelaten. Het is de moeite waard om te kijken naar het leven en werk van Hans Leo Hassler.

Jeugd van Hans Leo Hassler

Hans Leo Hassler van Roseneck werd op 26 oktober 1564 in Neurenberg geboren. Als zoon van de organist Isaak Hassler kreeg hij muziek en het belang van muziek als levensdoel met de paplepel ingegoten. De achternaam Hassler werd ook geschreven met een enkele s, Hasler, of met de Duitse ß, Haßler. Omdat in het Duits de letter s als licht stemhebbend wordt uitgesproken, en daardoor meer als een z gaat klinken, geeft de dubbele s of ß een klank, die we in het Nederlands als scherpe s uitspreken.

Opleiding

In zijn muzikale vorming werd Hans Leo beïnvloed door Orlandus Lassus (ook wel bekend als Orlando di Lasso, of Raoul de Latre). Op twintigjarige leeftijd vertrok Hans Leo naar Venetië, om muzikaal onderricht te krijgen van Andrea Gabrieli. Omdat Gabrieli zelf was opgeleid door Lassus was hij ook beïnvloed door diens werk.

Italiaans en Duits

Door de scholing in Venetië bij Gabrieli, raakte Hassler beïnvloed door Italiaanse invloeden. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat een aantal werken van Hassler in het Italiaans geschreven zijn. Omdat ook Hasslers leermeester Gabrieli bij Lassus in München had gestudeerd, was ook Gabrieli beïnvloed geweest door stijlen en stromingen vanuit Duitsland en de Nederlanden (Lassus was afkomstig van de Zuidelijke Nederlanden). Dit alles maakte, dat Hassler in zijn studieperiode precies de goede mix aangeboden had gekregen van Duitse, Nederlandse en Italiaanse invloeden.

Stijlen

Hassler componeerde Duitstalige en Italiaanstalige liederen. Daarnaast had hij in de San Marcobasiliek in Venetië onder Gabrieli kennisgemaakt met de meerkorige stijlen. Deze stijl zette hij voort.

Loopbaan

Na zijn studieperiode in Venetië kwam Hans Leo terug in Duitsland. Hij werd aangesteld bij een bankiersfamilie in Augsburg, waar hij tot 1601 zou blijven. In deze periode rees zijn ster en hij werd binnen en buiten zijn land bekend. Op grond van zijn werk verhief keizer Rudolf II hem in de adelstand.

Aan het hof

In 1601 keerde Hans Leo Hassler terug naar Neurenberg, waar hij was geboren en zijn jeugd had doorgebracht. Hij werd officieel aan als hofdienaar van de keizer aangesteld en kreeg een functie als Oberkapellmeister. Hij was achtereenvolgens in dienst van Christiaan II en Johann Georg I, twee elkaar opvolgende keurvorsten van Saksen.

1612

In 1612 moest een nieuwe keizer worden gekozen, waarvoor de keurvorsten op pad gingen. Hans Leo Hassler ging in het gevolg van keurvorst Johann Georg I van Saksen mee, maar overleed onderweg aan tuberculose.

Muziek

Hassler heeft niet heel veel composities nagelaten, maar wat hij maakte was wel erg mooi en van hoge kwaliteit. In zijn werk waren Italiaanse invloeden aanwezig, maar ook is de werkwijze van Lassus (en Gabrieli) terug te vinden. Hij scheef religieuze en wereldlijke liederen, in het Duits én het Italiaans. Protestanten en katholieken waardeerden zijn werk. Componisten uit de vroege barok hebben veel aan het werk van Hassler gehad.

Werk

Enkele werken van Hassler:

• Tantzen und springen
• Lustgarten, collectie liederen (1601) Lustgarten, met dansmuziek en instrumentale intradas
• Ich brinn und bin entzündt gen dir, bewerking tot een Duitse versie van een bekende madrigaal van Battista Duarini: Ardo si, ma non t'amo
• Mein Gemüt ist mir verwirret. De melodie van deze madrigaal is, op tekst van Paul Gerhardt, terecht gekomen in de Mattheuspassion van Johann Sebastian Bach: O Haupt voll Blut und Wunden (In het Nederlands: O hoofd vol bloed en wonden)
• Vivan sempre i pastori
• Auß tieffer Noth
• Missa Super Dixit Maria
• Usquequo, Domine
• Domine Deus, Israel
• Vater uns im Himmelreich

Lees verder

• Renaissancecomponisten Andrea en Giovanni Gabrieli
• Renaissancecomponist Orlando di Lasso
• Renaissancecomponist Adriaan Willaert
• Renaissancecomponist Giovanni Pierluigi da Palestrina
• Renaissancecomponist Jacobus Clemens non Papa