A.F.Th. van der Heijden: Tonio – van boek naar film

A.F.Th. van der Heijden schrijft de roman ‘Tonio’ na het overlijden in 2010 van zijn 21-jarige zoon Tonio als gevolg van een aanrijding nabij het centrum van Amsterdam. De auteur noemt zijn meest persoonlijke roman een requiemroman. Het boek wordt met 200.000 verkochte exemplaren Van der Heijden’s grootste succes uit zijn schrijverscarrière. In 2015 begint regisseur Paula van der Oest aan de verfilming van ‘Tonio’ met acteur Pierre Bokma in de rol van de schrijver. De film over één van de ergste dingen die een mens kan overkomen, de dood van een kind, is vanaf 13 oktober 2016 in de Nederlandse bioscopen te zien geweest.

Tonio

A.F.Th. van der Heijden schrijft de roman Tonio na het overlijden op Eerste Pinksterdag 2010 van zijn 21-jarige zoon. Tonio (15 juni 1988) is het enig kind van de schrijver en journaliste/schrijfster Mirjam Rotenstreich. Hij wordt op de vroege zondagochtend van 26 mei 2010 op zijn fiets aangereden door een auto op het Amsterdamse kruispunt Stadhouderskade-Hobbemastraat. Kort na het ongeval overlijdt hun zoon op de intensive care van het AMC.

Tonio. Een requiemroman

De schrijver noemt zijn meest persoonlijke roman een requiemroman, de officiële titel is dan ook Tonio. Een requiemroman. Qua verkoopcijfers wordt het Van der Heijden’s grootste succes uit zijn carrière met 200.000 verkochte exemplaren. Tonio wint in 2012 de Libris Literatuur Prijs en de NS Publieksprijs en is vertaald in het Engels, Duits, Hongaars en Chinees.

A.F.Th. van der Heijden

A.F.Th. van der Heijden (1951), ook bekend onder enkel zijn initialen A.F.Th., debuteert in 1978 met Een gondel in de Herengracht, een verhalenbundel. De eerste roman van één van de meest gelauwerde auteurs van ons land is De draaideur uit 1979. De cyclus De tandeloze tijd met het alter ego Albert Egberts verschijnt vanaf 1983 en vormt het middelpunt van zijn oeuvre. Deel vier uit deze serie, Advocaat van de hanen, wordt door sommigen als zijn beste werk beschouwd.

Van der Heijden’s oeuvre, dat nagenoeg autobiografisch is, valt tweemaal in de prijzen: in januari 2012 wordt het bekroond met de Constantijn Huygens-prijs en in mei 2013 ontvangt hij de P.C. Hooft-prijs. De uitreiking van laatstgenoemde prijs stond in 2013 gepland voor 26 mei maar werd een week opgeschoven omdat de oorspronkelijke datum viel op de sterfdag van Tonio.

Een requiemroman

Tonio. Een requiemroman, dat precies een jaar na het overlijden van zijn zoon verschijnt, is wat betreft verkoopcijfers Van der Heijden’s grootste succes. Volgens de schrijver heeft dat iets navrants. Omdat hij in de jaren voordat dit boek uitkwam successen heeft gekend voelt hij zich geen ‘verdrietsprofiteur’. Hij zegt op een objectieve manier blij te zijn met de lof, de prijzen en de verkoopcijfers die het boek ten deel zijn gevallen. Schuldgevoelens ten opzichte van zijn zoon heeft hij zeker niet, wel moeite om het succes wezenlijk te accepteren.

In de roman probeert Van der Heijden de laatste dagen uit het leven van zijn zoon in kaart te brengen. In Tonio. Een requiemroman komt het korte leven van Tonio uitgebreid aan bod en de manier waarop zijn ouders moeten omgaan met het feit dat hij plotseling is verongelukt. Zij worden in alles om hen heen aan hun zoon herinnerd maar moeten zien te voorkomen dat hun eigen levens in het verdriet blijven steken.

Van boek naar film

In maart 2013 worden de filmrechten van het boek aan productiemaatschappij NL Film verkocht. In augustus 2014 wordt bekend dat Paula van der Oest de verfilming van Tonio gaat regisseren. Van der Oest heeft in het verleden bekende films geregisseerd waaronder de thriller Lucia de B en de speelfilms Black Butterflies en Zus & Zo.

Hugo Heinen

Het scenario is van Hugo Heinen, in de jaren tachtig leraar scenario aan de Nederlandse Filmacademie. Heinen is ook verantwoordelijk voor de scripts van onder meer de speelfilms Nova Zembla, Knielen op een bed violen, De tweeling en de televisieseries Pleidooi en Oud geld. De eerste scriptversie van Heinen krijgt meteen de goedkeuring van Van der Heijden. De filmopnames zijn in juli 2015 begonnen

Hoofdrolspelers Pierre Bokma, Rifka Lodeizen en Chris Peters

De drie hoofdrollen in Tonio worden gespeeld door Pierre Bokma, Rifka Lodeizen en Chris Peters. Bokma speelt schrijver Adri en Rifka Lodeizen zijn vrouw Mirjam; Chris Peters is te zien in de rol van hun zoon Tonio. Pierre Bokma is in 1996 al te zien geweest in een verfilming van een boek van Van der Heijden; in Advocaat van de hanen speelt hij de hoofdrol van student Mr. Ernst Quispel. Rifa Lodeizen speelde rollen in tientallen Nederlandse films; in 2015 is ze te zien in Publieke werken. Chris Peters heeft in 2014 een rol in De poel.

Hoe speel je leegte?

Voor Bokma is zijn rol in deze film één van de zwaarste rollen die hij in zijn lange loopbaan heeft gespeeld. ‘Hoe speel je leegte, hoe speel je iemand die van binnen doodbloedt?’, vraagt hij zich af. Ondanks zijn ruime toneel- en filmervaring liepen bij scènes waarin dit naar voren moest komen de emoties hoog op. Het moment waarop Tonio’s ouders in het ziekenhuis definitief afscheid van hem moeten nemen, noemt Rifka Lodeizen het zwaarste dat ze ooit heeft moeten spelen. Regissseur Van der Oest heeft geprobeerd het verhaal zo ingetogen mogelijk in beeld te brengen. In Tonio komt de schrijver tot de conclusie dat hij in al zijn autobiografische romans zijn hele leven aan het papier heeft toevertrouwd maar dat dat volgens Van der Oest ‘bijna een zinloze bezigheid is geworden’.

PAFF festival

Tonio gaat op woensdag 5 oktober in première en is de openingsfilm van het PAFF festival in Amsterdam. Dit filmfestival wordt van 5 tot en met 9 oktober 2016 voor de eerste maal georganiseerd in Amsterdam. De naam van het festival is ontstaan uit de eerste letters van Parool Film Fest en is een initiatief van dagblad Het Parool, distributeur September Film en filmtheater De Filmhallen. Zowel Nederlandse als buitenlandse voorpremières van (kwaliteits)films zullen op het PAFF festival te zien zijn. Vanaf donderdag 13 oktober 2016 is de film in de Nederlandse bioscopen te zien geweest.