Animatiefilms: Geschiedenis

Animatie is de afgelopen jaren enorm toegenomen in populariteit. Er is een lange weg gegaan voordat het kwam op het hoge niveau dat we nu hebben.

Inhoud

• Eadweard Muybridge
• Tekenfilms
• Poppenfilm
• De eerste films
• Op televisie
• Animatie in Nederland
• De computer
• De toekomst

Eadweard Muybridge

Na diverse voorlopers op de echte animatie, ontstond de eerste echte animatiefilm. Deze heeft zijn bestaan te danken aan de fotografie. Het was dan ook de fotograaf Eadweard Muybridge die met zijn experimenten deze eerste film maakte.

Hij kreeg de opdracht van de gouverneur van Californië om uit te vinden of er een moment is dat een paard alle benen in de lucht heeft, een zogenaamd zweefmoment. Om dit voor elkaar te krijgen, plaatste hij veel fotocamera’s op een rij. Hij liet het paard langs rennen en alle camera’s maakten een foto als het paard langs kwam. Zo kreeg hij heel veel foto’s van het paard. Bij elke foto was het paard een klein stukje verder in de beweging. Door de foto’s heel snel achter elkaar te bekijken, is het net een animatiefilm. Het mysterie van de gouverneur was eveneens opgelost; het paard heeft een zweefmoment.

Muybridge werkte ook aan andere projecten om de beweging van verscheidene dieren vast te leggen. Ook legde hij de bewegingen van mensen vast in allerlei posities.

Alle foto’s werden nageschilderd en Muybridge bedacht een apparaat, de zoopraxiscoop, waarmee hij de foto’s kon projecteren. Deze kan als voorloper worden gezien van de eerste filmprojector. De zoopraxiscoop projecteerde beelden op draaiende glasschijven. Deze volgden elkaar zeer snel op zodat beweging werd gesimuleerd. Eerst werden foto’s als silhouet geschilderd op het glas. Later werden tekeningen fotografisch gedrukt op glas en met de hand ingekleurd. Dit apparaat heeft gediend als inspiratie voor Thomas Edison en William Kennedy Dickson’s om de Kinetoscoop uit te vinden. Dit was het eerste apparaat dat werd gebruikt voor het commercieel vertonen van films.

Tekenfilms

Met de uitvinding van fotografie en de eerste fotofilmpjes werd er meer mogelijk met animatie. De eerste echte animatiefilms waren tekenfilms. Pioniers als Emile Cohl en Windsor McCay zetten series tekeningen op film. Veel van deze pioniers waren striptekenaars. McCay liet bijvoorbeeld stripfiguur Gertie, de dinosaurus, tot leven komen.

Tekenfilm werd vooral in de Verenigde Staten erg bekend als eerst animatiefilm. Dit kwam vooral door Walt Disney die hier enorm groot mee is geworden en door Max Fleischer. Sterren als Felix de kat, Mickey Mouse en Popeye zijn nu nog steeds bekend.

In het begin waren het films in zwart-wit en zonder geluid (stomme films. Er werd wel muziek gemaakt bij de voorstelling of er was een verteller bij.

Poppenfilm

In Europa lag de nadruk niet op tekenfilms maar op poppenfilms. De Russische filmmaker Ladislas Starewitz is hierbij opvallend. Hij gebruikte geprepareerde insecten om films te maken. Dit leverde een heel ander verrassend soort film op. Een voorbeeld hiervan is The Cameraman's Revenge uit 1911.

De eerste films

De tekenfilm Sneeuw Witje en de zeven dwergen uit 1937 van Walt Disney wordt vaak als de eerste animatiefilm beschouwd. Dit was de eerste film die succesvol en bekend werd. Er werden voor deze film echter al 8 animatiefilms gemaakt.

De echte eerste animatiefilm was El Apóstol van Quirino Christiani en werd gemaakt in 1917. Christiani maakte nog twee films. Daaronder was de film Peludopolis uit 1931. Dit was de eerste film waarbij gesynchroniseerd geluid werd gebruikt. De films van Christiani zijn niet bewaard gebleven.

Op televisie

Toen zo ongeveer elk huishouden een televisie had, moest er ook meer animatie komen. Er was echter meer vraag dan aanbod en daarom moesten er zo snel mogelijk veel filmpjes in elkaar gezet worden en het mocht niet te duur zijn. Dit kwam de kwaliteit niet ten goede. Goedkope animatie was limited animation. Hierbij werd alleen het hoogstnoodzakelijke geanimeerd. Karakters bewogen bijvoorbeeld alleen hun mond, bewegingen werden minder goed uitgevoerd en de achtergrond was minder mooi. Hierdoor werd animatie vooral geschikt voor kinderen.

In de jaren ’60 kwam er verandering in het soort animatie. Het werd toen ook mogelijk om bij kleinere studio’s een animatiefilm te maken in plaats van alleen bij de grote. Er kwamen meer soorten films en het medium werd geschikt voor kinderen en volwassenen. Voor iedereen was er iets.

Animatie in Nederland

De meest bekende animatie is de lange speelfilm uit Amerikaanse studio’s. Nederlandse animatie is veel minder bekend. Dit komt onder andere omdat er geen grote successen zijn geweest. Toch heeft ook Nederland zijn geschiedenis in animatie.

In eerste instantie werd animatie vooral gebruikt in reclame. Er werden bijvoorbeeld veel poppenanimaties gemaakt als reclame voor Philips.

In de jaren 40 en 50 waren er twee bekende studio’s. Dat waren de studio’s van:

• Marten Toonder: Hij maakte de bekende film Als je begrijpt wat ik bedoel met Ollie B. Bommel en Tom Poes.
• Joop Geesink: Hij maakte veel poppenfillms. Hij is voornamelijk bekend van Loeki de Leeuw die jarenlang gebruikt is op de Nederlandse televisie.

In 1960 vond er voor het eerst een animatiefilmfestival plaats. Ook werden er stichtingen opgericht die zich inzetten voor animatie. Animatie begon zich hierdoor meer te ontwikkelen als een kunstvorm. De Nederlandse overheid begon dit te ondersteunen. Sindsdien is Nederland bekender geworden als land voor animatiefilms. Bekende namen zijn Paul Driessen, Gerrit van Dijk, Co Hoedeman en Michael Dudok de Wit.

De computer

Na de komst van de televisie, werd ook de computer in de jaren 90 steeds meer gebruikt. In de jaren 60 waren er al experimenten gedaan met computeranimatie. Toen was het echter nog te duur om te kunnen gebruiken.

Tegenwoordig is het veel goedkoper en is computeranimatie veel normaler geworden. Ook zelf leuke animaties maken is toegankelijker geworden met de computer. Het is niet zo moeilijk om zelf een eenvoudige animatie in elkaar te zetten.

De eerste volledig computergeanimeerde film is Toy Story. Verder wordt computeranimatie veel gebruikt in videoclips, computerspelletjes, op websites, cd-roms, kinderseries en voor virtual reality, zoals flight simulators.

De toekomst

Er wordt op dit moment gewerkt aan meer realistische animaties van mensen op de computer. Tot op heden is er vooral gewerkt met dieren, monsters, machines en mensen die er cartoonachtig uit zien. Er zijn een aantal films die een poging hebben gedaan realistische mensen te tonen. Dit zijn films als Final Fantasy en The Polar Express. Dit is erg moeilijk door de complexiteit van de functies, emoties en interacties van het menselijk lichaam. Hoe gedetailleerder een karakter wordt, hoe moeilijker het wordt om nuances en details van een levend persoon weer te geven. Ook het weergeven van kleding en haar dat op een realistische wijze met de persoon meebeweegt erg moeilijk. De films The Incredibles en Up hebben beiden mensen in de hoofdrol, maar deze zijn meer cartoonistisch dan realistisch. Een film als Avatar combineert animatie met live film om mensen te creëren.

Een andere ontwikkeling is dat men bezig is om computeranimaties te maken die er uit zien als getekende animaties. Een beetje terug in de tijd dus, maar dan met moderne techniek. Hoewel het eindresultaat eenvoudig lijkt, is het erg moeilijk om op de computer iets te maken wat er als handwerk uitziet.

Animatie neemt nog steeds toe in populariteit. Het is niet meer weg te denken uit de mediawereld. De verwachting is dat de populariteit zal blijven groeien omdat met animatie nu eenmaal alles kan worden gemaakt wat we bedenken!

Lees verder

• Animatiefilms: Wat is Animatie?
• Animatiefilms: Voorlopers van animatie
• Animatiefilms: Voorbereiding van de productie
• Animatiefilms: De Productie
• Animatiefilms: Technieken