Renaissancecomponist Adriaan Willaert

De renaissance, letterlijk 'hergeboorte' was een cultuurperiode die ongeveer te plaatsen is tussen 1400 en 1600. Een periode met vernieuwde aandacht voor kunst en cultuur. De renaissancecomponist Adriaan Willaert was een van de meest veelzijdige componisten van zijn tijd. Een korte blik op het leven van Adriaan Willaert.

Adriaan Willaert

Ongeveer in 1490 werd Adriaan Willaert geboren in Rumbeke, in de Habsburgse Nederlanden. Tegenwoordig is Rumbeke een deelgemeente van Roeselare, in België. Hij vertrok naar Parijs, om te gaan studeren bij Jean Mouton, die op zijn beurt een navolger was van Josquin Des Prez.

Italië

In die tijd had Italië een grote aantrekkingskracht op beoefenaars van de muze. In Italië, waar de opleving van kunst en cultuur als eerste in Europa was begonnen, had de kunst zich verder kunnen ontwikkelen. Geen wonder, dat veel beeldhouwers, schilders en muziekbeoefenaars naar Italië vertrokken. Dat gold ook voor Adriaan Willaert, die in 1515 de reis naar Italië ondernam. Allereerst trok hij naar Rome, en daarna naar Ferrara.

Venetië

Later vertrok Adriaan Willaert naar Venetië. In 1527 werd hij hier tot kapelmeester benoemd in de beroemde San Marco-basiliek. Hij zou in de San Marco-basiliek vijfendertig jaar in dienst blijven, tot hij in 1562 zou overlijden.

Werken in de muziek

Kapelmeester van de San Marco-basiliek wordt je niet zomaar. De positie had hij te danken aan zijn vakmanschap en het feit dat hij onmiskenbaar een van de meest veelzijdige componisten was van zijn tijd. Omdat de San Marco-basiliek wijd en zijd bekend en beroemd was, had de kerk zelf, maar ook de dienstdoende kapelmeester een grote aantrekkingskracht. Veel opkomend talent trok, vanuit binnen- en buitenland, naar Venetië om door Adriaan Willaert onderwezen te worden. Hierdoor had Willaert een grote invloed in de muzikale ontwikkeling van Europa. Onder zijn leerlingen waren bijvoorbeeld Andrea Gabrieli, Giovanni Gabrieli, Costanzo Porta, Cypriano de Rore. De laatste, ook uit de Lage Landen afkomstig (Mechelen), zou Willaert later als kapelmeester aan de San Marco opvolgen.

De Venetiaanse School

Adriaan Willaert was de grondlegger van de Venetiaanse School. Andere belangrijke componisten uit deze stroming waren de hierboven al genoemde leerlingen, en bijvoorbeeld Claudio Merulo en Claudio Monteverdi. De stroming ontstond als antwoord op enerzijds het concilie van Trente, waar verstaanbaarheid van muziek geëist werd. Daarnaast vroeg de grote ruimte van de San Marco-basiliek om een andere manier van componeren en uitvoeren van muziek. De voorheen veelgebruikte polyfone muziekstijl voldeed hier niet meer. Er moest geëxperimenteerd worden met de mogelijkheden en onmogelijkheden van de grote ruimte. Koren en instrumentalisten werden in groepen op verschillende plaatsen in kerk opgesteld. Vanuit dit gegeven ontstond meerkorigheid, die kenmerkend was voor Venetië. Ook dynamiek en klankkleur gingen een rol spelen in de muziek, en kregen vocale en instrumentale muziek een eigen karakter, waarbij de sterke punten van ieder beter tot zijn recht konden komen. De Venetiaanse school had op zijn beurt weer grote invloed op de vroege barokmuziek.

Muziek

Adriaan Willaert heeft ons veel muziek nagelaten. Zo zijn er vooral veel geestelijke werken bekend: honderdvijftig motetten, vespers (gezongen avondgebed), hymnen (lofzangen), psalmen en een achttal missen. Daarnaast zijn er ook zestig Franse chansons en zeventig Italiaanse madrigalen (een overwegend vocale muziekvorm, ontstaan in Noord-Italië) bekend. Ook heeft Willaert een aantal instrumentale composities nagelaten.

Naam

Het is niet verwonderlijk, dat een beroemde naam als die van Adriaan Willaert nog in België wordt gebruikt. Zo is bijvoorbeeld in Roeselare, zijn geboortegemeente, de Academie voor Muziek en Woord naar hem genoemd.

Lees verder

• Renaissancecomponist Guillaume Dufay
• Renaissancecomponist Jacobus Clemens non Papa
• Renaissancecomponist: Josquin Des Prez
• Renaissancecomponist Orlando di Lasso
• Renaissancecomponist Giovanni Pierluigi da Palestrina